बैकल्पिक व्यवस्था गर्न नगरपालिकालाई समस्या
राप्ती पोष्ट
देउखुरी, कात्तिक । लमहीको मुख्य बजार नजिकै रहेको अजम्मरी सामुदायिक वन उपभोक्ता समूहमा बजार क्षेत्रको फोहर व्यवस्थापन हुने गरेकोमा वन क्षेत्रभित्र फोहार फाल्न रोक लगाएको छ । लामो समयदेखि लमही नगरपालिकाले वन क्षेत्रमा फोहोर फाल्दै आइरहेको थियो । अजम्मरी सामुदायिक वन क्षेत्रलाई नगरपालिकाको फोहर फाल्ने डम्पिङ् साइड बनाइएको भन्दै गत असोज २३ गते सामुदायिक वनले नगरपालिकालाई अल्टिमेट दिएको थियो । एक महिनाका लागि अल्टिमेटम दिएको सामुदायिक बनले आइतबारदेखि फोहर फाल्न रोक लगाएको छ ।
वन क्षेत्रमा फोहर मैला व्यवस्थापन गर्र्दा वरपरको क्षेत्रमा दुर्गन्धित हुने गरेको भन्दै डम्पिङ साइडलाई अनेत्र व्यवस्थापन गर्नका लागि पटक÷पटक जानकारी गराएता पनि पालिकाबाट कुनै सुनुवाई नभएको बताइएको छ । लिखित र मौखिक रुपमा नगरपालिकालाई जानकारी गराउँदा पनि सुनुवाई नभएपछि बाध्य भएर फोहर फाल्न रोक लगाउनु परेको धारणा सामुदायिक बनको छ ।
पछिल्लो पटक लमही नगरपालिकालाई ध्यानाकर्षण पत्र सहित एक महिने अल्टिमेटम दिइएको सामुदायिक बनका अध्यक्ष पवन शर्मा रिजालले बताउनुभयो । ‘ध्यानाकर्षण पत्र सहित एक महिने दिइएको अल्टिमेटम समय सकिएपछि वन प्रवेशद्धार गेटमा ताला लगाइएको हो ।’ अजम्मरी सामुदायिक वन उपभोक्ता समूहका अध्यक्र्ष रिजालले भन्नुभयो । ‘लमही नगरपालिकाले कुहिने र नकुहिने फोहोर व्यवस्थापन गर्न सकेको छैन । नगरपालिकाले वषौँ देखि अजम्मरी सामुदायिक वन क्षेत्रमा फोहोर फाल्दै आएको छ तर, व्यवस्थापन भने गर्न सकिरहेको छैन ।’ उहाँले भन्नुभयो ।
रिजालका अनुसार फोहोर फालिएको स्थानमा नगरपालिकाले फोहर जलाउने समेत गर्ने गरेकाले सडकमा समेत प्रदूषण बढेको छ । यस विषयमा आवाज उठेपछि सामुदायिक वन उपभोक्ता समूहले केही समय अगाडि उचित व्यवस्थापन गर्न लमही नगरपालिसँग अनुरोध गरेको रिजालले बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, ‘हामीले आधिकारीक पत्र सहित लमही नगरपालिकाका नगर प्रमुखसंग अनुरोध गरेका थियौँ । एक महिना वितिसक्दा समेत नगरपालिकाले अहिलेसम्म कुनै सुनुवाइ गरेको छैन ।’
समूहले यसका बारेमा डिभिजन वन कार्यालय दाङ, देउखुरीलाई समेत जानकारी गराएको छ । जथाभावी रूपमा वनक्षेत्रमा फोहोर फाल्दा वातावरण र वन्यजन्तुलाई गम्भीर असर पुगेको भन्दै समूहले वनमा फोहोर फाल्न रोक लगाएको समूहका अध्यक्ष रिजालले बताउनुभयो । वन कार्यालय, सामुदायिक वनले स्थलगत अवलोकनको क्रममा लमहीबाट बजारको फोहोरसँगै सेफ्टी–ट्यांकीको फोहोरसमेत फालेको र आगो लगाउने गरेको भेटेपछि यो कदम चालिएको उहाँले बताउनुभयो । लमही नगरपालिकालाई पनि चाँडो वैकल्पिक व्यवस्थापन गर्न आग्रह गरिएको छ । लमहीबाट फोहोर बोकेको नगरपालिकाको गाडीलाई जंगलतर्फ आउन नदिई फर्काउन थालिएको छ । ‘लमहीबाट फोहोर बोकेको गाडीलाई जंगलक्षेत्रमा पस्न दिएका छैनौं । सरोकारवाला लाई पनि अब कडाइ गर्न भनेका छौं, उहाँले भन्नुभयो, ‘एक महिनामात्र समय दिइएको थियो । फोहोरले वातावरणलाई धेरै प्रदूषित गरेकाले यो कदम चाल्नुप¥यो ।’
फोहोर वनक्षेत्रमा फाल्दा वातावरण र वन्यजन्तुलाई गम्भीर असर परिरहेको आवाज उठे पनि सुनुवाइ भने अहिलेसम्म नभएको अजम्मरी सामुदायिक वन उपभोक्ता समूहका उपाध्यक्ष रवि श्रेष्ठले बताउनुभयो । फोहोरमा आगो पनि लगाउने झन्डै एक किलोमिटर क्षेत्रमा रुख–बिरुवा केही पनि नभएको उहाँले बताउनुभयो । यो सबैको सरोकारको विषय भएकोले सबैतिरबाट आवाज उठ्नुपर्छ, उहाँले भन्नुभयो ।
यस विषयमा लमही नगरपालिकाका प्रमुख जोगराज चौधरीले सामुदायिक बनले दिएको अल्मिेटमका बारेमा आफूलाई जानकारी भएको भन्दै वडाध्यक्षहरुलाई बोलाएर छलफल गरेको बताउनुभयो । उहाँले यो विषय गम्भिर भएकाले कार्यपालिकाको बैठक बसालेर थप निर्णय गर्न सकिने बताउनुभयो । लमही नगरपालिकाकाबाट दैनिक रुपमा उत्पन्न हुने फोहर मैलाको दिर्घकालिन व्यवस्थापनका लागि सवैले सोच्नुपर्ने धारणा पनि उहाँले राख्नुभयो । राप्ती पोष्टसंग कुरा गर्दै उहाँले यो विषयमा आफूले अन्य निकायसंग पनि छलफल गरिरहेको बताउनुभयो ।
लमही दाङको एक मात्र नगरपालिका हो । पूर्व पश्चिम राजमार्गमा पर्ने लमही नगरपालिकाले लामो समयदेखि फोहरमैला व्यवस्थापन गर्दै आइरहेको सामुदायिक बनमा फोहर फाल्न रोक लगाइएपछि समस्या पर्ने देखिएको छ । बजारको नजिकै फोहर फाल्दा समस्या आउने कुरालाई मध्यनजर गर्दै नगरपालिकाले तत्कालै विकल्प खोज्नुपर्ने धारणा स्थानीय सरोकारवालाको छ । लमही नगरपालिकाले फोहर मैला व्यवस्थापनका लागि बैकल्पिक स्थान खोज्न नसक्ने हो भने पर्यटकिय स्थलका रुपमा पहिचान बनाउँदै गएको अजम्वरी सामुदायिक बन र पार्क नै संकटमा पर्ने चर्चा चल्न थालेको छ ।
