दाङ जिल्ला लागु औषध उत्पादन हुने जिल्ला होइन । यहाँ लागु औषध उत्पादन नभएपनि कारोवार हुने जिल्लाका रुपमा भने रहेको छ । पछिल्ला केही दिनमा जिल्लामा लागु पदार्थ ओसार पसार गर्नेहरु पक्राउ परिरहेका छन् । प्रहरीले लागु औषधको कारोवार गर्नेहरुलाई धमाधम पक्राउ गरिरहेको छ । लागु पदार्थको उत्पादन नभएपनि ओसार पसार भइरहदा दुईवटा कुराको संकेत मिल्छ । एउटा कुरा त यहाँ लागु औषध प्रयोग गर्नेहरुको संख्या राम्रै रहेको छ भन्ने हो । अर्को भनेको लागु औषध ओसार पसारका लागि दाङ जिल्ला ट्रान्जिट प्वाइन्टका रुपमा रहेको छ । दाङ जिल्लामा लागु औषधको कारोवारमा बृद्धि हुनु जिल्लाकै लागि नराम्रो पक्ष हो । दाङ जिल्लाको बाटो भएर लागु औषधका रुपमा उत्पादन गरिने चरेस ओसार पसार गरिरहेको देखिन्छ । अर्को भनेको व्राउन सुगर ओसार पसार गर्नेहरु पक्राउ परिरहदा यहाँ प्रयोगकर्ताहरुको राम्रै सञ्जाल रहेको छ भन्ने देखिन्छ । प्रहरीले लागु औषध ओसार पसार गर्नेलाई पक्राउ गरिरहेको भएपनि यसको सञ्जाल तोड्न सकेको देखिदैन । जसले गर्दा मानिसहरु यसमा आकर्षित भइरहेका छन् । प्रहरीले पक्राउ गरेर कारवाही गर्दा पनि मानिसहरुले यसको कारोवार गरिरहनु भनेको यहाँ कारोवार गर्नेहरुको ठूलै सञ्जाल भन्ने पनि हो ।
नेपालमा लागु औषधको उत्पादन, सेवन र ओसार पसार अवैध मानिन्छ । नेपाल सरकारले यस्ता सवै कारोवारलाई अवैध भनेको छ । यद्दपि कतिपय अवस्थामा लागु औषधको कारोवारलाई मान्यता दिनुपर्छ भन्ने आवाज उठ्ने गरेको छ । लागु औषध उत्पादन गरेर विश्वका कतिपय देशले रामै आर्थिक आर्जन गरिरहेका छन् । विश्वका कतिपय देशमा यो बैध रहेको छ । नेपालमा भने यो अवैध रहेको छ । कतिपय औषधीजन्य बस्तुको उत्पादनका लागि हामीले लागु औषध भनेका बस्तुहरु प्रयोग गर्नैपर्ने हुन्छ । नेपालमा अवैध रहेकाले यसको उत्पादन र ओसार पसारलाई प्रहरीले निगरानीमा राख्ने गरेको छ । कारोवार गर्नेलाई पक्राउ गर्ने गरेको छ । कारोवार गर्नेलाई राम्रै सजायको व्यवस्था पनि रहेको छ । सजाय जे जस्तो भएपनि कारोवारमा कमी आउन नसक्नु भनेको दुःखद पक्ष हो । कारोबारमा कमि ल्याउनका लागि प्रहरी एक्लैको सक्रियताले सम्भव हुँदैन भन्ने कुरा विगतले पनि देखाएको छ ।
नेपालमा लागु औषधको सेवनले ठूला दुर्घटना नित्याएका छन् । यहाँको युवा शक्तिमध्य केही प्रतिशत यसको शिकार भएका छन् । खासगरी प्लस टु लेभलको पुस्ताले यसको सेवन बढी गर्ने गरेको पाइन्छ । यसको कारोवारलाई भने अवैध रुपमा धन आर्जनको स्रोतको रुपमा प्रयोग गरेको देखिन्छ । यो वैध होइन । अवैध कारोवारबाट मानिसले चाँडो धन त कमाउला त्यसले गर्ने असर भने दिर्घकालिन रुपमा पर्दछ । दक्ष जनशक्तिका रुपमा मानिने युवाहरु यसको लतमा लाग्नु भनेको राम्रो कुरा होइन । लागु औषध दुव्र्यसनको विरुद्धमा जन चेतना जगाउने काम भइरहेको छ । प्रहरी यसमा सक्रिय रहेको छ । कतिपय संघ संस्थाहरु लागिरहेका छन् । सरकारले यसलाई रोकथाम गर्नका लागि ठूलै जनशक्ति लगाउने गरेको छ । प्रहरीको एउटा काम त यहि कारोवारको पछि लागेर मानिसलाई पक्राउ गर्नु जस्तै भएको छ । यो गम्भिर विषयलाई सरकारले अझै गम्भिरताका साथ लिनुपर्छ । लागु पदार्थ सेवन गर्ने कुरा आफैमा समस्याको कुरा हुँदै हो । मुल कुरा यो कसरी आयात भइरहेको छ भन्ने हो । कतिपय लागुपदार्थको उत्पादन नेपालमा हुँदैन बाहिरबाट ल्याइन्छ । यसले युवा शक्तिलाई क्षिण बनाइरहेको छ । यसले पारेको प्रभावले कतिपय व्यक्तिको निधन भइरहेको छ । कतिपयले आर्थिक रुपमा आफूलाई तहस नहस बनाएका छन् । लागु पदार्थको ओसार पसार र सेवनलाई रोक्नका लागि प्रहरीको एक्लो प्रयासले मात्रै सम्भव हुँदैन । जवसम्म हरेक अभिभावकहरु यसका लागि तत्पर हुँदैनन् तवसम्म यो ठूलो समस्याका रुपमा रहिरहनेछ । लागु पदार्थ दुव्र्यसनको ओसार पसार र सेवनलाई अन्त्य गर्नका लागि सवैको हातेमालो हुनु अनिवार्य छ ।
