spot_img
spot_img

समय र लागत घटेपछि कृषि यान्त्रिकरणमा बढ्दो आकर्षण

छबि पुरी/राप्ती पोष्ट

घोराही, कात्तिक । कृषिमा प्रविधिको प्रयोग बढ्दै गएको छ । बाली लगाउँदादेखि काटेर घरमा भित्र्याउन सहजता हुने भएपछि पछिल्लो समय दाङमा कृषि व्यवसायमा प्रविधिको प्रयोग बढ्दै गएको हो । धान काट्ने प्रविधिको प्रयोगले बाली काट्दा लाग्ने समय, श्रम र पैसाको बचतसँगै सहजता हुने भएपछि प्रविधिको प्रयोग बढ्दै गएको किसान बताउँछन् ।
राप्ती गाउँपालिका वडा नम्बर ७ का मोहन चौधरीले मानिस लगाएर धान काट्दा समय धेरै लाग्नुका साथै दुःख बढी हुने भए पनि प्रविधिको सहयोगले छोटो समयमै धेरै काम गर्न सकिने बताउनुभयो । गाउँघरमा धान काट्नेदेखि दाउनका लागि मानिसहरु नपाइने भएकाले आफुले धान काट्नेदेखि खेतवारी जोत्न हाते ट्रयाक्टर किनेर खेतीपाती गरिरहेको मोहन बताउनुहुन्छ । ‘गाउँमा काम गर्ने मानिस कम हुँदै गएका छन् । आफुले एउटै काम महिनौदिन गरेर सम्भव छैन । कृषि व्यवसाय गर्न समस्या भइरहेको बेला कृषि यान्त्रिकरणले निकै सजिलो भएको छ’ उहाँले भन्नुभयो ‘खेत जोत्न, बाली काट्नदेखि कृषि काममा निकै सहज भएको छ ।’

खेतीका लागि कृषि उपकरणको अत्यधिक प्रयोग हुन थालेको छ । गाउँघरमा गोरु तथा राँगाले खेत जोत्ने, धान दाइँ लगाउने चलन विस्तारै हराउँदै गएको छ । आधुनिक कृषि उपकरण भित्रिएसँगै खेतीपाती गर्न किसानलाई सहज मात्रै भएको छैन, यसले समयको वचतसँगै लागत पनि उल्लेख्य रुपमा घटाएको छ । धान काट्ने मेसिन रिपरको प्रयोगले आफ्नो मात्र नभएर गाउँघरमा अन्य किसानको समेत धान काट्ने गरेको र त्यसबाट आम्दानी हुनेगरेको अर्का राप्ती गाउँपालिका वडा नम्बर ५ का अर्का किसान सुदन खत्रीले बताउनुभयो । धान काट्न मेसिन भित्रिएपछि किसानलाई छिटो र सजिलो भएको उहाँको भनाई छ । ‘सबै किसानलाई अहिले धान काट्ने चटारो छ । धान पाकेर स्याहार्ने बेलामा कृषियन्त्रले सहयोग पुगेको छ’ उहाँले भन्नुभयो ।

गाउँघरमा खेतवारी जोत्नदेखि धान दाउनलाई गोरु तथा राँगा पाल्ने प्रचलन हराउँदै गएपछि आफुले पनि ट्रयाक्टर र थ्रेसरको प्रयोग गरेर खेतवारी जोत्नेदेखि दाउनेसम्मको काम गर्ने गरेको बताउनुभयो । किसानले धान, गहुँ चुट्ने र जोत्नसमेत ट्रयाक्टरको प्रयोग बढेको छ । गाउँघरमा गोरु तथा राँगा पाल्ने क्रम घटेको छ । प्रविधि भित्रिएसँगै यसको प्रयोगले गर्दा किसानको श्रम कम लाग्ने र छिटोछरितो हुने किसान बताउँछन् । गढवा गाउँपालिका वडा नम्बर ५ की सुमित्रा केसीले विगतमा खेत जोत्नेदेखि धान स्याहार्न खेताला लगाउने गरे पनि अब ट्रयाक्टर र थ्रेसर प्रयोग गरी बाली स्याहारेको बताउनुभयो ।

गाउँघरमा धान चुट्ने दाउने मानिसको अभाव हुँदै गएको बेला कृषि उपकरण आएपछि धेरै सजिलो भएको उहाँको भनाइ छ । ‘पहिले–पहिले सात÷आठ दिनसम्म पनि खेतबारीमै काम गर्नुपथ्र्यो तर आजभोलि दुई÷तीन दिनमै खेती स्याहारेर काम भ्याउने अवस्था भएको छ’ सुमित्राले भन्नुभयो ‘एक दिनको गोरु र मानिसले ८ सयदेखि एक हजार लिने गर्छन् तर ट्रयाक्टर लगाएर काम गर्दा छिटो, सजिलो अनि लागत घटेको छ ।’

पहिलेजस्तो गोरु र राँगाले खेत जोत्ने, दाइँ हाल्ने चलन हराउँदै गएको छ । जिल्लामा पछिल्लो समयमा धेरैजसो किसानले विभिन्न उपकरण र यन्त्र प्रयोग गर्ने क्रम बढेको छ । सबैले आधुनिक उपकरण प्रयोग गर्न थालेका छन् । जिल्लामा धान काटने, दाउने थ्रेसर, खेत जोत्ने साना तथा ठूला ट्रयाक्टर र मकै रोप्ने तथा गोड्ने मेसिनसमेत आएका छन् । किसानले कृषि औजार प्रयोग गर्न थाले पनि आफूहरुलाई पनि भ्याइनभ्याई भएको थ्रेसर चालक राप्ती गाउँपालिका वडा नम्बर ६ का बिनिराम चौधरीले बताउनुभयो ।

खेतीपातीका लागि खनजोत गर्न ट्याक्टरको प्रयोग गरी फाली तथा रोटाभेटरलगायत मेसिनहरुको प्रयोग बढेको छ । आधुनिक मेसिन तथा औजारको प्रयोग भएसंगै किसानहरुले गोरु पाल्न बन्द छाडेका छन भने हलो लोप हुने अवस्थामा पुगेको छ । किसानहरूले बस्तुभाउ पाल्न छोडेपछि गाईबस्तुबाट पाइने गोबर तथा मलमुत्रबाट तैयार हुने कम्पोष्ट मलको प्रयोग बालीमा एकदमै न्यून हुन थालेको छ ।

एक बिघा धानबाली एक घण्टामै कटानी गरी दाई गर्न सक्ने हार्भेस्टर मेसिनका कारण किसानहरुले कम समय र कम खर्चमा बाली भित्र्याउन सहज हुने गरेको घोराही ३ का किसान भागवत चौधरीले बताउनुभयो । एक बिघा धानबाली कटानी गरी थ्रेसरले दाई गर्दा कमतीमा २० जना ज्यामी खटाउनु पर्ने र दाई गर्नका लागि प्रयोग गरिने थ्रेसरलाई समेत भाडा दिनुपर्ने किसान भागवत चौधरीको भनाई छ ।

कृषि यान्त्रिकरणले किसानहरूको जीवनमा ठूलो परिवर्तन ल्याएको छ । यसले खेतीपातीको प्रक्रिया सजिलो, छिटो र कम खर्चिलो बनाएको छ । यान्त्रिकरणका कारण खेतीको हरेक चरण जस्तै जमिन जोत्न, बिउ छर्न, मल हाल्न, सिंचाइ गर्न, बाली काट्न र मेशिनद्वारा सुकाउन सबै सहज बनेका छन् ।

समयको बचत, उत्पादन वृद्धि, कम श्रम खर्च, शारीरिक श्रममा कमी आदि कारणले कृषिलाई प्रभावकारी बनाउँदै किसानहरूको जीवनस्तर उकास्न महत्वपूर्ण भूमिका खेलिरहेको कृषि ज्ञान केन्द्र दाङका सूचना अधिकारी एवं कृषि अर्थविज्ञ पृथ्वीराज लामिछाने बताउनुभयो । उहाँका अनुसार पछिल्लो समय जिल्लामा धेरैजसो किसानले विभिन्न उपकरण र यन्त्र प्रयोग गर्ने गरेर कृषि कार्य गरिरहेका छन् । कृषिमा प्रविधिको प्रयोगले किसानलाई सहजतासँगै उत्पादनमा वृद्धि गर्न समेत सहयोग पुगेको उहाँले बताउनुभयो ।

आधुनिक यन्त्र र प्रविधिको उपयोगले गर्दा किसानहरूले खेती गर्ने परम्परागत तरिकाबाट मुक्त भएर उन्नत खेती प्रणालीको प्रयोगमा जोड दिन थालेका छन् । यसले उत्पादन वृद्धिसँगै श्रम, समय, र लागतमा समेत कटौती गर्न मद्दत गरेको उहाँको भनाई छ । ‘ट्रयाक्टर, थ्रेसर, पावर टिलर, मल वितरण यन्त्र र धान रोप्ने मेसिनहरूको प्रयोगले खेतीको प्रक्रियालाई सहज बनाएको छ’ कृषि अर्थविज्ञ लामिछाने भन्नुभयो ‘सिंचाइको लागि सोलार पम्प र स्प्रिंकलर प्रणालीजस्ता उन्नत सिंचाइ प्रविधिहरूको प्रयोगले पानीको सही व्यवस्थापनमा पनि सुधार ल्याएको छ ।’

किसानहरू अहिले एउटै काम केही घण्टामै समाप्त गर्न सक्षम भएका उहाँले बताउनुभयो । यसले उनीहरूलाई अन्य कृषिकर्ममा समय दिन तथा दोस्रो बालीको तयारीमा जुट्न अवसर मिलेको छ । धान थ्रेसर र मकै सुकाउने मेसिनको प्रयोगले बाली भित्र्याउने काम छिटो सक्न मद्दत गरेको बताउनुभयो । किसानलाई कृषि यान्त्रिकरणमा जोड्न कृषि र उपकरणमा पनि सरकारले अनुदानको व्यवस्था गरेपछि अझ सहज भएको छ ।

spot_img
spot_img
सम्बन्धीत समाचार
थप समाचार
spot_img

चर्चित समाचार