छबि पुरी/राप्ती पोष्ट
घोराही, २८ फागुन । मानवजीवनका लागि पानी अत्यन्त आवश्यक हुन्छ । तर, बर्सेनि घटिरहेको पानीको श्रोतलाई कसरी जोगाउने भन्नेमा समयमै सबैको ध्यान नपुग्ने हो भने भोलिका दिनमा पानीको संकट सबैतिर हुन सक्ने देखिन्छ । घोराही बजारको काखैमा रहेको घोरदौरा गाउँले वर्षौदेखि पानीको संकट सामना गरिरहेको छ ।
जसोतसो पानीको जोहो गरिरहेको भएपनि पछिल्लो समय मुहान सुक्न थालेपछि घोरदौराबासी चिन्तामा छन् । अचेल हप्तामा धेरै जसो बार पानी नआउने अवस्था भएपछि प्रदेश सरकारले नयाँ खानेपानी आयोजना संचालन चाँडै गरिदिए हुन्थ्यो भन्ने उनीहरुलाई लागेको छ । हुन पनि घोराहीको बजारबाट करिव आठ किलोमिटरमा उत्तर पूर्वमा छ, घोरदौरा गाउँ । पुख्र्यौली बस्ती रहेको यो गाउँ बाहिरबाट हेर्दा जति शान्त छ । खानेपानीको पिरलोले सँधै बेचैन छ । निकै प्रयासपछि केही वर्ष पहिले बंगलाचुलीको मर्पेस क्षेत्रबाट खानेपानीको जोहो गर्दै पाईप बिस्तार गरेर जेनतेन खाईरहेका घोरदौराबासीले पानीको प्यास भने मेट्न पाएका छैनन् ।
स्थानीय गीता नगरकोटीले हरेक दिन खानेपानीकै लागि संघर्ष गर्नुपर्ने बाध्यता रहेको दुखेसो सुनाउनुहुन्छ । ‘बिहान ढिला उठ्यो भने खानेपानी पाउनै कठिन हुन्छ, दैनिक धारामा पानी आए पनि हुन्थ्यो त्यो पनि हुदैन, हप्तामा ४ दिनजसो पानी आउँछ’, गीताले भन्नुभयो ‘बाउबाजेको पुस्तादेखि पानीको लागि यो ठाउँ संघर्षरत छ ।’
सोही ठाउँमा १२ वर्षीय जीवन पुनले पानीको निकै दुख रहेको बताउनुभयो । बर्खायाममा पानीको मुल राम्रो हुने हुँदा केही सहज हुने भएपनि हिउँद लागेसँगै सुख्खायाममा पानीको संकट वर्षेनी भोग्नुपर्ने बाध्यता रहेको बताउनुभयो ।
हप्तामा धेरै जसो दिन पानी नआउने समस्या भोग्दै आएका घोरदौराबासीलाई धारामा पानी आईहाले गाग्री कति बेला भरिएला भन्नेमा ध्यान केन्द्रित हुन्छ । तीन दिनपछि पानी भर्न पाएपछि दुई चारदिनलाई ढुक्क हुनुभएकी सीता पुनलाई कपडा धुन, नुहाउन अनि घरमा पालिएका गाईबस्तुलाई पानी खुवाउन भने टाढै जानुपर्ने बाध्यता छ । ‘हामीलाई रासनपानी त किनेर खानुपर्छ नै, त्यो भन्दा दुख पानीको छ, धित मारेर पानी प्रयोग गर्ने दिन कहिले आउला र खै र’ उहाँले भन्नुभयो ‘यो ठाउँको विकासको प्राथमिकता के हो भन्ने बुझेर काम गरेको भए अहिले हामीलाई पानीको दुख सहनुपर्ने थिएन, सायद ।’
सोही ठाउँकी मिरा बुढाका अनुसार, बिहान ६ बजे धारामा पानी आउँछ, तर पानी भर्नकै लागि बिहान २–३ बजे नै गाग्री लाईनमा लगाउनुपर्छ । एक घरका मानिसले दुई गाग्री मात्रै पानी पाउँछन् । वर्षौदेखि पानीकै लागि गरिरहेको संघर्ष अब गर्न नपरे हुन्थ्यो भन्ने स्थानीयलाई लागेको छ । अर्का मेघबहादुरलाई पनि सरकारले भन्ने गरेको एक घर एक धाराको नारालाई चाँडो कार्यान्वय गरिदिए हुन्थ्यो भन्ने लागेको छ । अरु काम छाडेर भएपनि पानीको जोहो गर्नुपर्नेमा गाउँबासीको ध्यान हुन्छ ।
स्थानीय मेघबहादुरले बाउबाजेको पालादेखिको समस्या नातिपुस्तासम्म आईपुग्दा पनि समाधान हुन नसकेको बताउनुभयो । ६२ वर्षीय मेघबहादुरले घोरदौराबासीलाई खानेपानीले दिएको दुख अब धेरै दिन नरहला भन्ने लागेको छ । अहिले गाउँमा पानीको नयाँ धारा जडानका लागि काम भईरहेको हुँदा चाँडै सहज रुपमा पानी खान पाईएला भन्ने आशामा बस्नुभएको छ ।
घोरदौरामा हाल ८८ घरधुरीको बसोबास छ । विगतदेखिको खानेपानीको समस्यालाई समाधान गर्न प्रदेश सरकारले क्रमागत रुपमा लिफ्ट मार्फत खानेपानी ल्याउने गरी काम गरिरहेको छ । जसका धेरै जसो काम भईसकेको हुँदा अब चाँडै नै घोरदौराबासीले सहज रुपमा खानेपानी उपभोग गर्न पाउने आशा व्यक्त गर्नुहुन्छ, घोराही १८ का वडा अध्यक्ष भरतमणि अर्याल । क्रमागत बजेटका कारण लामो समयदेखिको प्रयासलाई पूर्णता दिन नसकिएको उहाँ बताउनुहुन्छ । अहिले भईरहेको काम हेर्दा आउने वर्षसम्ममा घोरदौरामा खानेपानीको संकट सदाका लागि समाधान हुने उहाँको विश्वास छ । घोडदौरामा पानीको अभाव हुँदा कतिपय विस्थापित पनि भएका छन् ।
यता, खानेपानी र सरसफाई डिभिजन कार्यालय घोराहीले २०७५ सालदेखि क्रमागत बजेट विनियोजन भई निरन्तर रुपमा घोरदौरा खानेपानी आयोजनाको काम जारी रहेकाले स्थानीयले वर्षौदेखि भोग्दै आएको समस्या सदाका लागि समाधान गर्ने गरी काम भईरहेको कार्यालय प्रमुख भोलाप्रसाद थापाको भनाई छ । लिफ्टिङमार्फत खानेपानी घोरदौरामा ल्याउने प्रयास भईरहेको जनाउँदै लागत केही खर्चिलो भएपनि दीगो रुपमा समस्या समाधान गर्ने गरी काम अघि बढाइएको बताउनुभयो । करीव ८० प्रतिशत भौतिक प्रगति भईसकेको हुँदा आउने आर्थिक वर्षमा गाउँमा खानेपानी वितरण हुने उहाँ बताउनुहुन्छ ।
घोरदौरामा रहेका विभिन्न टोलमा छ वटा सार्वजनिक धारा छन् । ती धाराको पानीले गाउँबासीलाई थेग्न नसक्ने अवस्था छ । मानवजीवनको मुख्य आधार पानीका स्रोत बर्सेनि घटिरहेको छ । नागरिकका लागि खानेपानी व्यवस्थापनमा सरकारको ध्यान जानुपर्ने अवस्था रहेको नागरिक अगुवा बताउँछन् । जिल्लाका ग्रामीण तथा पहाडी भेगका धेरै जसो गाउँमा अझै पनि सहज रुपमा खानेपानीको उपलब्धता हुन सकेको छैन । यसका लागि तीन तहका सरकारले आआफ्नै ढंगले काम गरिरहेका बताउने गरेका छन् ।
