पाईपलाइन मार्फत वितरणको तयारी
छबि पुरी/राप्ती पोष्ट
घोराही, चैत । दाङ घोराही उपमहानगरपालिकाको वडा नम्बर १६ करौतिडाँडामा २४ करोड बढीको लागतमा निर्माण गरिएको वायो ग्यास प्लान्टबाट ग्यास उत्पादन सुरु भएको छ । तीन बर्ष अघिदेखि निर्माण थालिएको योजना सम्पन्न भएपश्चात शनिबार घोराही उपमहानगरपालिकाका नगरप्रमुख नरुलाल चौधरी र उपप्रमुख सीता सिग्देल न्यौपानेले वायो ग्यास योजनाको उद्घाटन गर्नुभएको थियो ।
ग्यास प्लान्टबाट आएको ग्यासबाट चुलो बालेर उद्घाटन गरिएको थियो । घोराही उपमहानगरपालिका र वैकल्पिक उर्जा प्रवद्र्धन केन्द्र काठमाडौंँको सहयोग र नेपाल उर्जा विकास कम्पनी प्राली काठमाडौंको प्रवद्र्धनमा २०७५ बाट निर्माण थालनी गरिएको थियो । देशको परिस्थतिका कारणले गर्दा केही ढीलो गरी ग्यास उत्पादन गरिएको कम्पनीका संचालकहरुले जानकारी दिएका थिए । ग्यास प्लान्ट उद्घाटन कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै नगरप्रमुख नरुलाल चौधरीले फोहोरलाई मोहरमा बदल्ने आफूहरुको सपना साकार भएको बताउनुभयो । उहाँले जनप्रतिनिधि हुनुभन्दा पहिलेदेखि नै फोहोरबाट ग्याँस निकाल्ने सोच बनाएको भन्दै नगरप्रमुख भएर आएपछि प्रमुख प्राथामिकताका साथ काम गरेकाले अहिले सफल भएको धारणा राख्नुभयो । ‘बढ्दो शहरीकरणलाई दीगो व्यवस्थापन गर्न तथा पर्यावरण जोगाई राख्न यो आवश्यक थियो, अब घोराही उपमहानगरबासीले फोहोर व्यवस्थापन कसरी गर्ने भनेर टाउको दुखाउने दिन अन्त्य भएको छ,’ उहाँले भन्नुुभयो, ‘पालिकाले नगरबासीबाट फोहोर लिन्छ अनि सुलभ दरमा सजिलै वायोग्यास दिन्छ ।’
उहाँले गल्ने फोहोरलाई मोहोर बनाउने र नगल्ने फाहोरलाई नगरले नै खरिद गर्ने हुँदा यि दुईलाई छुट्टाछुट्टै राखिदिन पनि नगरवासीलाई आग्रह गर्नुभयो । ‘फोहोर श्रोटबाटै अलग गरेर प्लान्टसम्म ल्याउन हामीले घरबाटै अलग गर्न जरुरी छ, सबै खालका फोहोरलाई हामी व्यवस्थापनमा जुटेका छौँ,’ उहाँले भन्नुुभयो, ‘यसले बढ्दो शहरीकरणले वातावरण जोगाउन चुनौती भएको बेला मानवीय सभ्यता जोगाउन सहज हुनेछ ।’ उहाँले उपमहानगरलाई शुन्य ल्याण्डफिल साईटमा लैजान यो परियोजना निकै प्रभावकारी हुने दावी गर्नुभयो । उहाँले घोराही उपमहानगरमा वितेको पाँच वर्षमा सरसफाइ अनुशासन कायम गर्न सफल भएको बताउँदै यसले निरन्तरता पाएको बताउनुुभयो । ‘पालिकाको यो नयाँ मोडेल हो’ उहाँले भन्नुभयो, ‘फोहोर चुनौती होईन, अवसर हो भन्ने कुरा नगरबासीले बुझेका छन् , पीपीपी मोडलमा गरिएको यो काम घोराही उपमहानगरका लागि गौरवको काम पनि हो ।’
यस्तै घोराही उपमहानगरपालिकाकी उपप्रमुख सितासिग्देल न्यौपानले फोहोरबाट ग्याँस उत्पादन भएको र यसलाई दीर्घकालिन रुपमा सञ्चालन गर्न सबै लाग्नु पर्ने बताउनुभयो । उहाँले फोहोरबाट ग्यास उत्पादन मात्र नभएर घोराहीको फोहोरलाई उचित व्यवस्थान गर्न सहयोग पुगेको धारणा राख्नुभयो ।
कार्यक्रममा वैकल्पिक उर्जा प्रवर्धन केन्द्रका म्यनेजर रणबहादुर थापाले नेपालमै यस किसिमको वैकल्पिक उर्जा उत्दान गर्न सके पेट्रोलियम पदार्थ खरिने गर्ने नेपालको ठूलो धनरासी बचत हुने बताउनुभयो । उहाँले आर्थिक अभावमा यस्ता प्लान्टहरु नेपालमा बन्न नसकेको भन्दै जैविक विविधताले भरिएको नेपालमा अन्य थुप्रै प्लान्टहरु निर्माण गर्न सकिने जानकारी दिनुभयो ।
घोराही उपमहानगरपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत ऋषिराम केसीले फोहोरबाट ग्याँस उत्पादन घोराहीको एक सफल काम भएको भन्दै यसलाई थप व्यवस्थित गर्न लाग्नु पर्ने बताउनुभयो । उहाँले नेपालमै दोस्रो पटक घोराही उपमहानगरपालिकाले फोहोरबाट ग्यास निकालेको पनि जानकारी दिनुभयो । कार्यक्रममा बोल्ने वक्ताहरुले फोहोरबाट ग्यास निकाल्ने कार्य नागरिकले सोचेको भन्दा परको कुरा भएपनि सम्भव हुन निकै राम्रो भएको बताउनुभयो । जैविक फोहोरबाट ग्याँस निकाल्नु पर्यटकीय दृष्टिकोणले पनि महत्वपूर्ण रहेको धारणा उहाँहरुको थियो ।
वातावरण संरक्षण सँगै पेट्रोलियम पदार्थमा राज्यको रकम खर्च रोक्न सके बचेको पैसाले अरु विकासमा लगानी गर्न सकिने हुँदा यसलाई दीगो विकास लक्ष्यको आधारका रुपमा पनि लिनुपर्ने बताउनुभयो । फोहोरबाट ग्याँस निकाले पनि हाल नागरिकको घरमा भने पुग्न सकेको छैन । घोराही १६ को गरुवागाउँ, सर्रालगायत घोराही १० को नारायणपुर क्षेत्रका नागरिकलाई पाइपबाट ग्यास घरघरमा पु¥याउने लक्ष्य भएपनि कोरोनाका कारण केही समय ढिला भएको निर्माण कम्पनी नेपाल उर्जा विकास कम्पनीले जनाएको छ ।
जसका लागि आउने बैशाखसम्म गरुवागाउँका घरघरमा भने पाइपबाट ग्याँस पु¥याइने प्लान्ट म्यानेजर हरिशरण श्रेष्ठले बताउनुभयो । उहाँले दुई तीन दिनमा पाइप विच्छ्याउने काम सुरु हुने भन्दै छिट्टै नागरिकको घरघरमा ग्याँस पुग्ने दाबी गर्नुभयो । वातावरण तथा विपद व्यवस्थापन समिति संयोजक शक्तिराम डाँगीको अध्यक्षतामा भएको कार्यक्रममा सरकारका पूर्व सचिव एवं प्रालिका सल्लहारका कृष्णप्रसाद पोख्रेलले यसको दीगोपनासँगै लाभग्राहीमा सचेतना फैलाउन आवश्यक रहेको बताउनुभयो ।
यसरी भएको छ त्रिपक्षीय सम्झौता
२०७५ साल मंसिर ५ गते घोराही उपमहानगरपालिकाले वैकल्पिक उर्जा प्रवद्र्धन केन्द्र र नेपाल उर्जा विकास कम्पनी प्रालिसँग त्रिपक्षिय सम्झौता गरेर फोहरबाट ग्याँस र मल उत्पादन गर्ने सहमती ग¥यो । सम्झौताको ३ बर्षपछि अहिले ग्यास उत्पादन सुरु भएको छ ।
वडा नम्बर १६ करौटीडाँडामा शुरुवाती चरणमा १९ करोडमा निर्माण सम्पन्न गरी वायो ग्यास उत्पादन गर्ने लक्ष्य लिईएपनि कोरोनाका कारण भएको ढिलाई तथा मोडल परिवर्तन गर्दा अहिलेसम्म २४ करोड रुपैयाँ बढीको लागतमा ग्यास उत्पादन गर्न सम्भव भएको छ । वायो ग्यास उद्योगभित्रै कर्मचारीहरुले अहिले सोही ग्यासबाट खाना पकाउने गरेका छन् । पहिलो चरणमा ४ सय घरधुरीमा पाईप लाईन मार्फत पु¥याउने योजना अनुसार काम अघि बढाएको छ । यसलाई बिस्तार गर्दै उपभोक्ताको घरघरमा पाईपलाईनबाट चुलोमा पु¥याईने छ ।
ग्यास प्लान्ट आसपासका स्थानीय, नारायणपुर, सर्रामा पु¥याउने गरी पूर्वाधारहरु जडानको काम भैरहेको छ । पाइपमार्फत ग्यास प्रयोग गरेवापत उपभोक्ताहरुले मिटर अनुसार रकम तिर्नुपर्ने छ । आगामी बैशाख १ गतेदेखि उपभोक्ताको घरघरमा ग्यास पु¥याउने योजना रहेको उपमहानगरको भनाई छ । अहिले दैनिक २५० घनमिटर ग्यास उत्पादन भैरहेको र बेलुनमा भरेर राखिएको छ । अन्य ग्यासको मूल्यको तुलनामा २ सयदेखि साढे २ सय रुपैयाँ थोरै मूल्यमा उपभोक्तालाई बिक्रि गर्ने समेत पालिकाको भनाई छ ।
फोहरबाट ग्यास उत्पादनका लागि वैकल्पिक उर्जा प्रवद्र्धन केन्द्रले ४० प्रतिशत रकम दिनेछ भने ६० प्रतिशत कम्पनी आफैले व्यहोर्ने सहमति भएको छ । संरचना निर्माणका लागि नगरपालिकाले करिब ३ बिगाहा जग्गा उपलब्ध गराएको छ । फोहरबाट ग्याससँगै कम्पोष्ट मलसमेत उत्पादन गर्ने तयारी भएको छ ।
अहिले तत्कालका लागि गल्ने फोहरहरु निकै थोरै रहेको र त्यसको पूर्तिका लागि बस्तुभाउका गोबर समेत प्रयोगमा ल्याईएको छ । घोराहीसँगै तुलसीपुर र लमही नगरबाट समेत फोहरहरु ल्याउनु पर्ने अवस्था देखिदै गएपनि फोहोरका श्रोत पहिचान गरी आवश्यक गल्ने फोहोरको जोहो गर्न थालिएको हो । सो कम्पनी र नगरपालिकाबीच २० वर्षको सम्झौता गरिएको छ । सम्झौता अनुसार २० वर्षपछि संरचनासहित सबै पूर्वाधारहरु घोराही उपमहानगरपालिकालाई हस्तान्तरण गरिनेछ । २० वर्षसम्मका लागि कम्पनीले नगरपालिकालाई ५ प्रतिशत रकम दिने समेत सम्झौतामा उल्लेख गरिएको छ ।
गुलरिया पार्कमा महायज्ञ लगाउने तयारी
घोराही, १९ चैत । घोराही उपमहानगरपालिका वडा नम्बर १७ गुलरिया स्थित शिव पार्वती तथा राधा–कृष्ण मन्दिर परिसरमा शनिबार सरसफाई गरिएको छ ।
मन्दिर व्यवस्थापन समितिको आयोजनामा यही बैशाख १ गतेदेखि ८ गते सम्म संचालन हुन लागेको श्रीमद् भागवत सप्ताह ज्ञान महायज्ञको तयारी स्वरुप शनिबार विहान मन्दिर परिसर सरसफाई गरिएको हो । आयोजक समितिका पदाधीकारी, ५० वढी टोलविकास समितिका सदस्यहरु, नेपाल आर्मी, स्थानियबासी लगाएतको सहभागितामा मन्दिर परिसर सरसफाई गरिएको हो ।
संस्कार गृह निमार्णसंगै यस क्षेत्रको संस्कृतिहरुको संरक्षण र सम्बद्र्धन गर्ने उद्धेश्यका साथ महायज्ञ आयोजना गर्न लागिएको आयोजम मुल समितिका अध्यक्ष रमेश कुमार आचार्यले जानकारी दिनुभयो । श्रीमद् भागवत धन–धान्याञ्चल सप्ताह ज्ञान महायज्ञ संचालनको निम्ती सचिवालय संयोजक हरिप्रसाद पाण्डेको संयोजकत्वमा २८ वटा विभिन्न उप समिति गठन गरिएको छ ।
साथै आज आईतबार विहान ७ बजे सोही स्थानमा पत्रकार सम्मेलनको आयोजना गरिएको मुल आयोजक समितिका सचिव एवं प्रचारप्रचार संयोजक कमल ओलीले जानकारी दिनुभएको छ ।
