रोल्पामा उमेदवार छनौट गर्न किन सकस भयो माओवादीलाई ?

राप्ती पोष्ट

रोल्पा, असोज । माओवादी जनयुद्धको उद्गम थलो मानिने रोल्पामा उमेदवार छनौट गर्न माओवादीलाई सकस परेको छ । संघ अन्तरगत एउटा र प्रदेश अन्तरगत दुईवटा निर्वाचन क्षेत्र रहेको रोल्पामा कसलाई उमेदवार बनाउने भन्ने विषयमा समस्या परेको हो ।

२०७४ सालको निर्वाचनमा सर्वसम्मत उम्मेदवार छानेको नेकपा माओवादी केन्द्रले यसपटक प्रतिनिधिसभाका लागि छ जनाको नाम सिफारिस ग¥यो । प्रतिनिधिसभामा प्रत्यक्षतर्फ कृष्णबहादुर महरा, वर्षमान पुन, ओनसरी घर्ती, जयपुरी घर्ती, झक्कुप्रसाद सुवेदी र कुलप्रसाद केसीलाई सिफारिस गरेको माओवादीको जिल्ला समितिले समानुपातिक तर्फ तारा घर्तीको नाममात्रै सिफारिस गरेको थियो । माओवादी शान्ति प्रक्रियामा आएपछि भएको संविधान सभाको पहिलो निर्वाचनमा रोल्पामा दुईवटा निर्वाचन क्षेत्र थिए । त्यतिवेला एउटा निर्वाचन क्षेत्रबाट जयपुरी घर्ती र अर्को क्षेत्रबाट माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल उमेदवार बन्नुभएको थियो । पछि दाहालले रोल्पा छोडेपछि भएको निर्वाचनमा सन्तोष बुढामगरले जित्नुभएको थियो । यसैगरी दोस्रो संविधान सभा निर्वाचनमा माओवादीका तर्फबाट ओनसरी घर्ती र कृष्णबहादुर महरा विजयी बन्नुभएको थियो । २०७४ सालमा आइपुग्दा रोल्पामा एउटा मात्रै निर्वाचन क्षेत्र भएको थियो । रोल्पाबाट बर्षमान पुनः अनन्त विजयी बन्नुभएको थियो । प्रदेश सभा निर्वाचनमा भने कुलप्रसाद केसी र दिपेन्द्र पुन मगर निर्वाचित हुनुभएको थियो ।

अहिले पनि रोल्पामा पुराना पुस्ताकै नेताहरु उमेदवार हुनका लागि प्रतिष्पर्धा गरिरहेका कारणले गर्दा नयाँले अवसर नपाउने निश्चित भएको छ । यस्तै रोल्पाको प्रदेश सभा ख मा नेपाली काँग्रेसले पनि दावी गरिरहेको छ । मुख्यमन्त्रीको आकाँक्षी सहित नेपाली काँग्रेस प्रदेश सभापति अमर सिंह पुनले उमेदवार हुने इच्छा गरेपछि माओवादीलाई पनि समस्या परेको छ । आफ्ना नेताको व्यवस्थापनको योजना सहित माओवादीले दुवै प्रदेश निर्वाचन क्षेत्र माग गरिरहेको छ ।

नेकपा माओवादी केन्द्र रोल्पाका अध्यक्ष गुणेन्द्र घर्तीमगर शीर्ष नेताहरुलाई नयाँ पिँढीलाई अवसर दिन आग्रह गरेको बताउनुहुन्छ । ‘नयाँ पिँढीलाई पनि अवसर दिन एक पटक अवसर लिएकाहरुलाई नदोहोरिनुस् भनेका छौं, दोहोरिने हो भने अन्य जिल्लामा जान आग्रह गरेका छौं’ उहाँले भन्नुभयो । राष्ट्रिय व्यक्तित्व बनाइसकेकाहरुले अरु जिल्लाबाट पनि चुनाव जित्न सक्ने भन्दै उहाँले नयाँलाई अवसर दिएमा संसदमा जिल्लाको प्रतिनिधित्व पनि बढी हुने बताउनुभयो ।

रोल्पामा प्रतिनिधिसभाको एउटा र प्रदेशसभाका दुईवटा निर्वाचन क्षेत्र छन् । क्षेत्र थोरै र नेता धेरै भएकाले यहाँका नेताहरु अन्य जिल्लामा गएर जनप्रतिनिधि बनेका छन् । नेकपा माओवादी केन्द्रको उपाध्यक्षसमेत रहनुभएका पूर्व सभामुख कृष्णबहादुर महरा २०७४ सालमा दाङ–२ बाट निर्वाचित हुनुभयो । २०४८ सालमा रोल्पा–२ बाट प्रतिनिधि सभाको चुनाव जित्नुभएका महरा २०६४ को पहिलो संविधानसभा निर्वाचनमा दाङमा आउनुभयो । त्यतिबेला दाङ–३ बाट निर्वाचित महरा २०७० सालमा भने रोल्पा –१ बाट निर्वाचित हुनुभयो ।

चुनाव क्षेत्रको संकटकै कारण महराले निर्वाचन नै नलड्ने घोषणा गर्नुभएको छ । उहाँ समानुपातिक सूचीमा पहिलो नम्वरमा पर्नुभएको छ । आफू अन्तिम पटक प्रतिनिधी बन्न चाहेको भन्दै प्रत्यक्ष तर्फ अरुलाई नै छोड्न चाहेको धारणा महराको छ । यसलाई कतिपयले महरा निर्वाचनबाट डराएको भनिरहेका छन् भने कतिपयले सुझवुझपूर्ण निर्णय भनेका छन् । महरा समानुपातिक तर्फ जाने कुराले दाङको क्षेत्र नं. २ मा नेकपा एमालेका महासचिव शंकर पोखरेललाई निर्वाचनमा होमिन सहज हुने अनुमान गर्न थालिएको छ ।

रोल्पा घर भएका माओवादी केन्द्रका उपमहासचिव वर्षमान पुनले गृह जिल्लाबाट चुनाव लडेको २०७४ सालमा हो । २०६४ सालको संविधानसभा निर्वाचनमा ललितपुर–२ बाट निर्वाचित हुनुभएको थियो भने उहाँ २०७० सालको निर्वाचनमा मोरङ–७ बाट पराजित हुनुभयो । यसपटक रोल्पाबाटै उम्मेदवार बन्न चाहेका पुनसँगै पत्नी ओनसरी पनि उम्मेदवारमा सिफारिस हुनुभएको छ । वर्षमान रोल्पामै दोहोरिँदा ओनसरीले टिकट पाउन सम्भव छैन । ओनसरीले आफू समानुपातिकमा नजाने र प्रत्यक्षतर्फ जाने बताउनुभएको छ । माओवादीले उहाँलाई काठमाडौं– २ बाट उम्मेदवार बनाउने चर्चा पनि छ । यद्यपि सत्ता गठबन्धनमा निर्वाचन क्षेत्र बाँडफाँट नै टुंगिएको छैन । २०६४ सालको संविधानसभा निर्वाचनमा समानुपातिक पद्धतिबाट निर्वाचित हुनुभएको थियो भने २०७० सालमा रोल्पा–२ बाट प्रत्यक्ष निर्वाचित हुनुभएको थियो । २०७४ सालमा भने ओनसरी समानुपातिक पद्धतिबाट सांसद बन्नुभयो ।

रोल्पाकै नेता जयपुरी घर्ती २०६४ सालको संविधानसभा निर्वाचनमा रोल्पा–१ बाट निर्वाचित हुनुभयो । २०६९ सालमा पार्टी विभाजन हुँदा मोहन वैद्यको पार्टीमा गएपछि उहाँ २०७० सालमा उमेदवार बन्नुभएन । माओवादीमै फर्किएपछि २०७४ सालमा उहाँ समानुपातिक पद्धतिबाट सांसद बन्नुभयो । रोल्पाको एक क्षेत्रबाट धेरै नेताको प्रतिस्पर्धा भएका कारण उहाँले टिकट पाउने सम्भावना कम छ । झक्कुप्रसाद सुवेदीले २०६४ सालको संविधानसभा चुनाव काठमाडौं–२ बाट नेकपा एमालेका तत्कालीन महासचिव माधवकुमार नेपाललाई हराएर चर्चामा आउनुभएको थियो । उहाँ पछि काठमाडौंबाटै चुनाव लड्दा भने पराजित हुनुभयो । २०७० र २०७४ को चुनावमा पराजित भएपछि उहाँले नि रोल्पाबाट उमेदवार हुने इच्छा राख्नुभएको छ ।

लुम्बिनी प्रदेशका मुख्यमन्त्री कुलप्रसाद केसी पनि प्रदेश छाडेर प्रतिनिधिसभामा उम्मेदवार बन्न चाहनुभएको छ । उहाँ पुनःमुख्यमन्त्री नै बन्न पाउने भरपर्दो आश्वासन पाए प्रदेशमा दोहो¥याउन तयार भएको बताइन्छ । २०७४ सालको निर्वाचनमा रोल्पा प्रदेशसभा (क) बाट निर्वाचित भएर करिव साढे तीन बर्ष आन्तरिक मामिला मन्त्री भएपछि उहाँ मुख्यमन्त्री बन्नुभएको हो । माओवादीका जिल्ला नेताहरु यस पटक केसीले प्रदेशसभा निर्वाचन क्षेत्र पाउन मुश्किल रहेको बताउँछन् ।

पार्टी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डको सचिवालयमा लामो समय काम गरेका जोखबहादुर महरा रोल्पाबाट प्रदेशसभामा उठ्ने निश्चित जस्तै भएको रोल्पा माओवादीका नेताहरु बताउँछन । उहाँ प्रदेशसभा क बाट सिफारिसमा पर्नुभएको छ । यसअघि २०६४ सालको संविधान सभा निर्वाचनमा समानुपातिक पद्धतिबाट संविधानसभा सदस्य बन्नुभएको थियो ।