सम्पादकिय
घोराही उपमहानगरपालिकाले सरकारी विद्यालयमा अनुगमन गर्न थालेको छ । शिक्षाको सुधारका लागि अनुगमन गर्नु राम्रो कुरा हो । अनुगमन गर्दा कसरी गरियो ? के के विषयमा अनुगमन गरियो ? अनुगमन पश्चात सुधार हुन्छ कि हुँदैन ? अनुगमनमा जानु अघिको अवस्था के कस्तो थियो ? अनुगमन गर्नका लागि मात्रै गरियो कि सुधारका लागि गरियो ? अनुगमन औपचारिकताका लागि मात्रै गरियो कि ? अनुगमन प्रभावकारीताका लागि गरियो ? अनुगमनका विषयमा धेरै प्रश्न गर्न सकिन्छ । घोराहीको शिक्षा शाखाले गरेको अनुगमनलाई शंकाको नगरले नहेर्ने हो भने सुधारका लागि गरिएको प्रयास हो भनेर धन्यवाद दिनुपर्छ । शिक्षा समाज विकासका लागि महत्वपूर्ण विषय हो । शिक्षामा सुधार भयो भने धेरै कुरा सुधार हुन्छ । शिक्षामा सुधार गर्नका लागि निकै मेहनत गर्नुपर्छ । शिक्षालाई समाजको स्तर मापन गर्ने यन्त्र भनिदिए हुन्छ । शिक्षालाई सुधार गरियो भने समाजको अवस्थामा आमूल सुधार हुन्छ । शिक्षामा सुधार ल्याउनका लागि मेहनत गर्नुपर्छ । सानो प्रयासले मात्रै शिक्षामा सुधार हुँदैन । हामीले दिइरहेको शिक्षाको कुरा, हाम्रा शिक्षकहरुको क्षमता, शिक्षकहरुले गरिरहेको मेहनतको कुरा, विद्यालयका भौतिक संरचनाहरुको अवस्था, विद्यालयमा रहेका शैक्षिक सामग्रीको अवस्था जस्ता विषयहरु शिक्षालाई राम्रो गराउने विषयका रुपमा पर्दछन् ।
शिक्षाको सुधारका लागि विभिन्न विद्यालयमा गएको टोलीले खासगरी विद्यालयको शैक्षिक तथा भौतिक अवस्था बारे निरिक्षण गरेको पाइएको छ । कक्षाकोठाको अवस्था, विद्यालयमा हाजिरी पुस्तीका भए नभएको, हाजिर नियमित हुने गरेको वा नगरेको, विद्यालयमा नास्ता खाजाको अवस्था र विद्यालयको समग्र भौतिक संरचनाको अवस्थाका बारेमा अध्ययन गरिएको थियो । विद्यालयमा गरिएको अध्ययनमा अझै धेरै विषयहरु अपुग रहेका छन् । शिक्षाको जिम्मेवारी लिएकाहरुले शिक्षा कसरी सुधार गर्ने भन्ने बारेमा ठोस योजना बनाएको पाइएको छैन । शिक्षामा सुधार गर्नका लागि धेरै पाटो छन् । विद्यालयलाई सुधार गर्नका लागि भनेर विभिन्न संरचना रहेका छन् । विद्यालयमा व्यवस्थापन समिति हुन्छ । शिक्षक र अभिभावकका बीचमा समन्वय गर्नका लागि शिक्षक अभिभावक संघ हुन्छ । विद्यालय संचालक समिति बनाइएको हुन्छ । शिक्षकहरु हुन्छन् । सवै शिक्षकहरु र अभिभावकहरुसंग समन्वय गर्नका लागि प्राधानाध्यापक हुन्छ । विद्यालय संचालनका लागि यो भन्दा बाहिर समाज हुन्छ । समाजले चाह्यो भने पनि विद्यालय राम्रो हुन सक्छ । विद्यार्थीले राम्रो पढेनन् भने सवैभन्दा पहिले विद्यार्थीलाई दोष दिइन्छ र भनिन्छ विद्यार्थीले राम्रोसंग पढ्दैन । विद्यार्थीका अभिभावकहरु राम्रा छैनन् । घरमा ध्यान दिंदैनन् । यस्तै भनिन्छ । यस्तो भनेर शिक्षालाई राम्रो बनाउने जिम्मा लिएकाहरु जिम्मेवारीबाट भाग्न पाउँदैनन् । शिक्षालाई राम्रो बनाउने हो भने अहिले शिक्षाको अवस्था कस्तो छ भन्ने बुझेर राम्रो गराउनका लागि लाग्नुपर्छ ।
विद्यालयमा भौतिक सुविधा हुनुभन्दा पहिले मानसिक रुपमा शिक्षासंग सरोकार राख्नेहरु तयार हुनुपर्छ । शिक्षालाई बदल्ने हो भने अव सामान्य हेरफेरबाट हुनेवाला छैन । शिक्षालाई सुधार गर्नका लागि भौतिक विषय सहायक विषय हो । उहिले रुखमुनी बसेर बुद्धले ज्ञान प्राप्त गरेका थिए । यो भनेर अवपनि रुखुमुनी बसेर सिक्नुपर्छ वा पढ्नुपर्छ भन्न खोजिएको होइन । भौतिक सुविधा आवश्यक पर्दछ तर भौतिक सुविधा सम्पूर्ण होइन । भौतिक सुविधाले पढन्का लागि सहयोगी भूमिका खेल्छ । कक्षा कोठा राम्रो हुनुपर्छ । शौचालय राम्रो हुनुपर्छ । खेल मैदान राम्रो हुनुपर्छ । प्रयोगशाला राम्रो हुनुुपर्छ । अन्य सुविधाहरु राम्रो हुनुहुन्छ । कक्षा कोठामा विद्यार्थीहरुको संख्या सिमित हुनुपर्छ । विद्यालयमा भौतिक विषयको उपलव्धता आवश्यकता अनुसार हुुनुपर्छ । विद्यालयमा उपलव्ध भौतिक सुविधाको कुनै मापन हुँदैन । तर विद्यार्थीहरुले पाउने शिक्षालाई मापन गर्न सकिन्छ । परीक्षामा विद्यार्थीले ल्याउने नम्वर एउटा आधार हो । विद्यार्थीले सिक्ने कुरा अर्को आधार हो । विद्यार्थीले कति कुरा सिक्यो ? कोर्षको कुरा भन्दा बाहिरको कुुुरा सिक्यो कि सिकेन् त्यो महत्वपूर्ण हो । विद्यार्थीमा रचनात्मक क्षमता कति बढ्यो वा विद्यार्थीले के गर्न सक्छ त्यो महत्वपूर्ण हो । यसर्थ विद्यालय शिक्षामा सुधार गर्ने हो विद्यार्थीले पढौं पढौं लाग्ने विद्यालय हुनुपर्छ । विद्यार्थीलाई पढाउने शिक्षकहरु क्षमताबान हुनुपर्छ । अहिले त टोल टोलमा सरकार आएका छन् । सरकारका लागि शिक्षा सरोकारको विषय बन्नुपर्छ । शिक्षालाई सुधार गर्न सकियो भने राजनीति सुधार गर्न सकिन्छ । शिक्षालाई सुधार गर्न सकियो भने अर्थतन्त्र सुधार गर्न सकिन्छ । समाजलाई सुधार गर्न सकिन्छ । यसर्थ शिक्षालाई सुधार गर्नका लागि चालिएका कदमहरु उपयुक्त हुनुपर्छ ।
