छबि पुरी/राप्ती पोष्ट
घोराही, साउन । देशको अर्थतन्त्रमा आएको तरलताको असर देखिन थालेको छ । अर्थतन्त्रमा देखिएको असरले नीजि क्षेत्रबाट संचालित उद्योग व्यवसाय प्रभावित हुँदै गएका छन् । खुलेका उद्योग व्यवसाय संचालनका लागि तथा नयाँ खोल्न थालिएका उद्योग व्यवसायका लागि बैंकले ऋण जारी नगर्दा यसको असर परेको छ । जसका कारण नयाँ उद्योग व्यवसाय पनि खुल्ने क्रममा केही रोक लागेको छ ।
दाङमा नयाँ उद्योग दर्ता हुने संख्या घटेको पाइएको छ । घरेलु तथा साना उद्योग कार्यालय दाङमा अघिल्लो आर्थिक वर्षको तुलनामा बितेको आर्थिक वर्ष २०७८–०७९ मा चार सय ९५ उद्योग कम दर्ता भएको पाइएको छ । उद्योगतर्फ अघिल्लो वर्ष दुई हजार एक सय ८४ वटा नयाँ दर्ता भएका थिए भने आर्थिक वर्ष २०७८–०७९ मा एक हजार आठ सय ३१ वटा मात्रै नयाँ उद्योग दर्ता भएका छन् ।
वाणिज्यतर्फ २०७७–०७८ मा एक हजार छ सय ६५ वटा उद्योग दर्ता भएकोमा आर्थिक वर्ष २०७८–०७९ मा एक हजार पाँच सय २३ वटा मात्रै दर्ता भएको घरेलु तथा साना उद्योग कार्यालयका निमित्त कार्यालय प्रमुख उमबहादुर वलीले जानकारी दिनुभयो । बितेको एक वर्षमा उद्योगतर्फ सबैभन्दा धेरै कृषि सम्बन्धी उद्योग दर्ता भएका छन् । प्रमुख वलीका अनुसार, कृषि तथा वनजन्य उद्योग एक हजार दुई सय ६०, सेवामूलक उद्योग दुई सय ३६, उत्पादनमूलक उद्योग एक सय ७३, पर्यटन उद्योग एक सय ६१ र खनिजजन्य एक वटा उद्योग दर्ता भएको छ । दर्ता भएका सबै प्रकारका उद्योगले एक अर्ब ८० करोड ६३ लाख बराबरको स्थिर पूजी रहेको छ भने एक अर्ब ७२ करोड ९३ लाख ११ हजार बराबरको चालु पूँजी रहेको छ ।
यस्तै, कार्यालयमा नवीकरण गर्नेको संख्या पनि घटेको छ । आर्थिक वर्ष २०७७÷०७८ मा उद्योगतर्फ एक हजार १५ र वाणिज्यतर्फ दुई हजार एक सय २६ व्यवसाय नवीकरण भएकोमा चालु वर्ष २०७८–०७९ मा उद्योगतर्फ सात सय ३८ वटा र वाणिज्यतर्फ सात सय ६० वटा व्यवसाय नवीकरण भएको कार्यालय दाङका निमित्त प्रमुख वलीले जानकारी दिनुभयो । हालसम्म दाङ जिल्लामा १० हजार नौ सय ४६ वटा उद्योग र १२ हजार चार सय ३६ वटा फर्म दर्ता भएका छन् । तर, पछिल्लो वर्षमा नयाँ उद्योग दर्ताको संख्या घटेसँगै आर्थिक वर्ष २०७८÷०७९ मा राजश्व पनि घटेको पाईएको छ । अघिल्लो वर्ष उद्योगतर्फ ६१ लाख ५७ हजार राजश्व प्राप्त भएकोमा २०७९ असार मसान्तसम्म २१ लाख ७४ हजारमात्र राजश्व प्राप्त भएको कार्यालयले जानकारी दिएको छ ।
कार्यालयका अनुसार वाणिज्यतर्फ अघिल्लो वर्ष एक करोड ४६ लाख छ हजार राजश्व प्राप्त भएको थियो भने २०७९ असार मसान्तसम्म एक करोड १५ लाख ३७ हजार रुपैयाँ राजश्व प्राप्त भएको छ । उद्योग अधिकृत वलीले परीक्षा शुल्कमा छ लाख ४६ हजार सात सय, व्यवसाय रजिष्ट्रेशन दस्तुरमा एक करोड ६१ लाख ३९ हजार छ सय ९५, प्रशासनिक जरिवाना र जफतमा छ लाख ३० हजार चार सय ५०, सरकारी सम्पत्तिको बिक्रिबाट प्राप्त ८९ हजार एक सय ६० र बेरुजू शीर्षकमा १४ हजार एक सय ४६ रुपैयाँ गरी कुल एक करोड ७५ लाख २० हजार एक सय ५१ रुपैयाँ राजश्व संकलन गर्न सफल भएको छ ।
जिल्लामा उद्योग व्यवसाय दर्ताको संख्या घटेसँगै राजश्व पनि घटेको छ । तर, कार्यालयले सरकारले नयाँ उद्योग दर्ता गर्दा निःशुल्क गरेकाले पनि राजश्व घटेको जनाएको छ । खासगरी लामो समयसम्म बैंकहरुले कर्जा प्रवाह नगर्दा त्यसको प्रत्यक्ष असर उद्योग व्यवसायमा परेको छ । जसका कारण साना उद्योग व्यवसाय धमाधम बन्द हुन थालेका छन् । दर्ता भई सञ्चालन रहेका उद्योग व्यवसाय बन्द गर्नेको संख्या बढेको सरकारी तथ्यांकले देखाएको छ । दर्ता भई सञ्चालन रहेका उद्योग व्यवसाय बन्द गर्नेको संख्या पनि बढेको सरकारी तथ्यांकले देखाएको हो ।
उद्योग व्यवसाय चल्न नसकेपछि व्यवसायीहरुले दर्ता भएका उद्योग, व्यवसायको लगत कट्टा गर्न गरेका कार्यालय निमित्त प्रमुखको भनाई छ । आर्थिक वर्ष २०७७÷०७८ मा भन्दा २०७८÷०७९ मा उद्योगको लगत कट्टा गर्ने व्यवसायीको संख्या बढेको देखिएको छ । आर्थिक वर्ष २०७७÷०७८ मा दुई सय सात उद्योग र वाणिज्यतर्फ दुई सय ८० गरी चार सय ८७ व्यवसायीले व्यवसाय बन्द गराएका थिए । त्यो संख्या बढेर आर्थिक वर्ष २०७८ मा उद्योगतर्फ दुई सय १९ र वाणिज्यतर्फ तीन सय ४१ गरी पाँच सय ६० व्यवसाय बन्द भएका छन् ।
२०७९ असार मसान्तसम्म एक वर्षको अवधिमा गत वर्ष भन्दा ७३ वटा बढी उद्योगको लगत कट्टा भएको घरेलु तथा साना उद्योग कार्यालय दाङले जानकारी दिएको छ । व्यवसाय चलाउन नसक्ने भन्दै विभिन्न कारण देखाउँदै व्यवसाय बन्द गराउन आउनेहरु बढ्दै गएको घरेलु तथा साना उद्योग कार्यालय दाङका प्रमुख वलीले बताउनुभयो । बैंकले ऋण नदिँदा, उत्पादित सामग्री बिक्री गर्न नसक्दा, जनशक्ति अभाव तथा आधुनिक तरिकाले व्यवसाय गर्न नसक्दा व्यवसाय बन्द गर्नुपरेको व्यवसायीले कारण देखाउने गरेको उहाँले बताउनुभयो । लगत कट्टा गर्नेमा पर्यटन, कृषि, मिल, होटल, प्रशिक्षण केन्द्रलगायत सबै किसिमका व्यवसाय रहेका छन् ।
